Szpitale alarmują: brak lekarzy, brak pielęgniarek, brak osób do walki z epidemią COVID-19! Takie hasła słyszymy na co dzień. Co  zrobić, aby pomóc szpitalom? Rząd zaproponował rozwiązanie: do pracy w walce z epidemią COVID-19 zostaną skierowani wszyscy związani z branżą medyczną. Nieważne, czy jesteś studentem, stażystą, rezydentem, pielęgniarką, doktorantem czy ratownikiem – możesz zostać skierowany do pracy na oddziale izolacyjnym. Jaka jest podstawa prawa takiego przeniesienia? Kto i kiedy może to zrobić? Odpowiedzi na te pytania oraz więcej praktycznych informacji  znajdziesz w poniższym artykule. 

Kto może zostać skierowany?

Do tej pory przeniesienie do wykonywania innej pracy niż określona w umowie o pracę, tj. do pracy z pacjentami zakażonymi wirusem SARS-CoV-2, dotyczyło pracowników szpitali. Jednak, na skutek stałego wzrostu liczby zachorowań i ciągłych niedoborów pracowników ochrony zdrowia, powyższe przesunięcia  okazały się niewystarczające. Rząd podjął decyzję o wzmocnieniu szeregów personelu szpitali za pomocą studentów kierunków przygotowujących do wykonywania zawodu medycznego, doktorantów w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu (w dyscyplinach naukowych: nauki medyczne, nauki farmaceutyczne i nauki o zdrowiu), osób kształcących się w zawodach medycznych, osób posiadających wykształcenie w zawodzie medycznym, które ukończyły kształcenie w tym zawodzie w ciągu ostatnich 5 lat i nie pracują w tym zawodzie, czy ratowników medycznych. Wyżej wymienieni będą mogli udzielać świadczeń zdrowotnych w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Podstawy prawne przeniesienia: 

Czasowe powierzenie innej pracy przez pracodawcę

Najbardziej popularnym i często wykorzystywanym w praktyce przepisem jest art. 42 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Daje on możliwość czasowego powierzenia pracownikowi innych obowiązków niż wynikające z umowy o pracę, w zależności od potrzeb pracodawcy. Są jednak pewne warunki które muszą zostać spełnione, aby takie przeniesienie było zgodne z prawem, tj.:

• przeniesienie na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym,
• przeniesienie nie spowoduje obniżenia wynagrodzenia,
• praca, do której pracownik został przeniesiony odpowiada jego kwalifikacjom. 

Decyzja wojewody lub ministra właściwego do spraw zdrowia

Przeniesienie pracownika może opierać się na decyzji, wydanej na podstawie art. 47 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, przez wojewodę (w razie skierowania do pracy na terenie województwa, w którym osoba skierowana posiada miejsce pobytu lub jest zatrudniona) lub ministra właściwego do spraw zdrowia (w razie skierowania do pracy na obszarze innego województwa), Powyższa decyzja:

• może być przekazana w każdy możliwy sposób zapewniający dotarcie decyzji do adresata, w tym ustnie,
• nie wymaga uzasadnienia,
• przekazana w sposób inny niż na piśmie, jest następnie doręczana na piśmie po ustaniu przyczyn uniemożliwiających doręczenie w ten sposób.

Czas skierowania pracownika, na podstawie wyżej wymienionych decyzji nie może przekroczyć 3 miesięcy. Jeżeli przeniesienie odbywa się poza dotychczasowe miejsce zatrudnienia, np. do innego szpitala, pracodawca udziela urlopu bezpłatnego na okres wskazany w decyzji. Podmiot leczniczy lub jednostka organizacyjna, do której skierowany został pracownik, nawiązują z osobą skierowaną do pracy stosunek pracy na czas wykonywania określonej pracy, na okres nie dłuższy niż wskazany w decyzji. Co ważne, takiemu pracownikowi przysługuje także zwrot kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia. Powyższa decyzja stanowi także podstawę skierowania do pracy w szpitalach studentów, doktorantów, osób kształcących się w zawodach medycznych, czy ratowników medycznych. 

Skierowanie przez pracodawcę

Skierowanie lekarza stażysty bądź lekarza rezydenta do wykonywania innej pracy, niż określona w umowie o pracę, na podstawie art. 15o lub 16m ust. 15 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, może zostać dokonane wyłącznie w sytuacji ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.  

Należy mieć na uwadze, że w dalszym ciągu wykonują oni pracę pod nadzorem lekarza specjalisty, który zostaje wyznaczony przez kierownika jednostki, do której został skierowany.

Polecenie wojewody, ministra właściwego do spraw zdrowia lub Prezesa Rady Ministrów

Art. 11 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem epidemii COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, stwarza możliwość wydania przez wojewodę, ministra właściwego do spraw zdrowia lub Prezesa Rady Ministrów polecenia, które obowiązuje wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie i państwowe osoby prawne, organy samorządu terytorialnego, samorządowe osoby prawne, samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, a także inne, niż wymienione wyżej, w szczególności osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz przedsiębiorców. Powyższe polecenia podlegają natychmiastowemu wykonaniu, a przyczyną ich wydania mogą być wyłącznie działania związane z przeciwdziałaniem epidemii COVID-19. 

Zakres zadań

Mając na względzie, że osoby skierowane do opieki nad pacjentami zakażonymi wirusem SARS-CoV-2 nie posiadają pełnej wiedzy w tym zakresie, będą one brały udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych pod bezpośrednim nadzorem osób wykonujących zawód medyczny właściwy ze względu na rodzaj świadczenia. Zadania muszą zostać dostosowane do poziomu ich wiedzy. Co ważne, zwłaszcza dla studentów – czas pracy przy pacjentach, zaliczony będzie na poczet zajęć praktycznych. 

PODSUMOWUJĄC, przeniesienia medyków do walki z epidemią COVID-19 mogą opierać się na różnych podstawach prawnych. Osoby takie mogą zostać skierowane do pracy przy zwalczaniu epidemii nawet wbrew swojej woli, jednak są oni zobligowani do wykonania polecenia pracodawcy bądź dostosowania się do wydanej w jego sprawie decyzji. Dodatkowo, warunki oraz maksymalny czas przeniesienia zależą od doboru podstawy prawnej.